ગલગોટાને અંગ્રેજીમાં ”મેરીગોલ્ડ” કહેવામાં આવે છે. ગુજરાતીમાં તે ”હજારીગલ” તરીકે પણ ઓળખાય છે. ગલગોટાનું સંસ્કૃત નામ ” સ્થુલ પુષ્પ ” છે, જે ઐશ્વર્યમાં વિશ્વાસ અને વિધ્નોને દૂર કરવાની ઈચ્છાશકિતનું પ્રતિક છે. ગલગોટાનું ઉદ્ભવ સ્થાન મેકસિકો છે. જે આશરે પ૦૦ વર્ષો પહેલાં પોર્ટૂગીઝ દ્વારા આપણા દેશમાં સૌપ્રથમ વાર લાવવામાં આવેલ હતા.
આ ફૂલો દેશના ગામડે ગામડે જાણીતા છે, કારણ કે ગલગોટા તેની સરળ ખેતી પધ્ધતિ, ભિન્ન ભિન્ન જમીન અને આબોહવાને અનુકુળ થવાની શકિત, આખા વર્ષ દરમ્યાન કરી શકાતી ખેતી, ફૂલોની લાંબી મોસમ, ઉત્તમ પ્રકારનાં લાંબી ટકાઉશકિત અને આકર્ષક રંગોવાળા ફૂલોને લીધે આપણા દેશમાં સૌથી વધુ લોકપિ્રય અને લોકભોગ્ય બન્યા છે.
ગલગોટા તેના નારંગી અને પીળા રંગ પરનાં પ્રભુત્વને કારણે ધાર્મિક વિધિઓમાં, શણગાર, ફૂલોની સુશોભિત રંગોળી બનાવવા માટે છુટા ફૂલનાં રૂપમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવે છે. તેના ફૂલોના રંગ, કદ અને આકાર તેમજ છોડનાં કદ અને વિકાસમાં રહેલ વૈવિધ્યતાને લીધે બગીચામાં સુશોભિત ફૂલછોડ તરીકે પણ આગવું સ્થાન ધરાવે છે. શાકભાજી પાકોમાં મૂળના કૃમિ તેમજ નુકશાનકારક લીલી ઈયળને આવતી રોકે છે.
વળી, ગલગોટાના ફૂલોમાં લ્યુટીન નામનો કુદરતી કલર આવેલ છે. જે ખાદ્યપદાર્થના રંગ માટે, પોલ્ટ્રી ફીડ તરીકે, ફામર્ાસ્યુટીકલ તથા ટેક્ષાટાઈલ ઉદ્યોગમાં કુદરતી રંગ તરીકે પણ ઉપયોગી છે. સામાન્ય રીતે ગલગોટાની ખેતી આપણા દેશમાં મુખ્યત્વે મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક, ગુજરાત, આંધપ્રદેશ, તમિલનાડુ, અને મધ્યપ્રદેશમાં કરવામાં આવે છે.
મેરીગોલ્ડ તેલ કે ગલગોટા ના ફૂલ નું તેલ તેના ફૂલો ના માપ ની વિધિ સાથે કાઢવામાં આવે છે. ગલગોટા ના ચમકદાર ફૂલ ચમકીલા નારંગી કે પીળા રંગ ના હોય છે, જે સૂરજમુખી કુટુંબ ના હોય છે. આ છોડ ની દાંડી, પાંદડા અને ફૂલ તેના ઔષધીય ગુણો માટે ઉપયોગી છે. આનો ઉપયોગ જુદા જુદા રોગો ના ઉપચાર માટે કરવામાં આવે છે.
ગલગોટા ના પાન માંથી બનેલી ચા અપચો અને કબજિયાત માટે એક પ્રભાવી ઉપાય છે. ગલગોટા ના ફૂલની પાંખડી માં એન્ટી ઇન્ફ્લામેટરી ગુણ હોય છે, જે એક દવા સમાન છે. તે તમારા જખમો, ફોડલીઓ, રમતવીરો ના પગ, કેલસ અને ચામડીના ચેપ નો ઉપચાર કરે છે. તેને સામાન્ય રીતે કૈલેડુંલા, નાનું કેલેન્ડર, એઝટેક ગલગોટા અને મેક્સિકન ગલગોટા રૂપે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
ગલગોટા આવશ્યક તેલ તમને મચ્છરો, રાત ના કીટકો, જુ અને અન્ય ચેપો ને દૂર કરવા માં મદદ કરે છે. આ કોઈ જીવ જંતુ ના ડંખ કે કરડવાથી થતી અસર ને પણ બેઅસર કરે છે. આવું એટલા માટે કેમ કે ગલગોટા માં એન્ટી પેરાસીટીક અસરો હોય છે. તમે ઇચ્છો તો ગલગોટા ના ફૂલ નો ઉપયોગ ચામડી ના સમસ્યાઓ દૂર માં પણ કરી શકો છો.
ગલગોટા આવશ્યક તેલ મા એન્ટીબાયોટીક ગુણો હોય છે, જે કવક, બેક્ટેરિયા અને પ્રોટોઝોઆં ના વિકાસ ને રોકે છે. તે અલ્સર, તીવ્ર જખમો અને ગેંગ્રીન માટે મદદરૂપ છે. તે જખમ માં મેગોટસ ના વિકાસ ને પણ રોકે છે.
ગલગોટા આવશ્યક તેલ મા આરામ આપવાની સાથે હીલિંગ શક્તિ પણ હોય છે. આ તેલ ખેંચાણ ને શાંત કરવામાં મદદ કરે છે. તે તમને જાડા – ઉધરસ અને ખેંચાણ થી રાહત અપાવે છે. ગલગોટાના ફૂલ તમારી ઘણી મુશ્કેલીઓ જેવી કે અપચો, ખોડો વગેરે મા પણ મદદરૂપ છે.
ગલગોટા ના ફૂલ ના તેલ મા શામક ગુણ હોય છે, જે બળતરા ને ઓછી કરવામાં મદદ કરે છે. આ તેલ તમને તંત્રિકા, પાચન, વિસર્જન પ્રણાલી, પીડા, ખેંચાણ, હતાશા, તણાવ, ગભરાટ અને ક્રોધ ને શાંત કરવામાં અને ઘટાડવામાં પણ મદદરૂપ છે.
આ તેલ તમારી ચામડી ને લગતી સમસ્યાઓ ને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. આ તમારા ચહેરા પરથી ડાઘ ને દૂર કરવા માં, ખરજવું, ફોડલીઓ, ફાટેલી ચામડી, વાયરલ ચેપ અને બળતરાની સારવાર કરવામાં મદદ કરે છે.
આ શરદી -ફ્લૂ માં પણ મદદરૂપ છે. આ ઉપરાંત નાહવા માં આ તેલ નો ઉપયોગ કરવાથી સ્વાસ ના સ્વાસ્થ માં પ્રોત્સાહન મળે છે અને શરદી -ફ્લૂ ના લક્ષણો ને દૂર કરી શકાય છે.ટોચ પર આનો ઉપયોગ નાહવા, વિસારક અને સીધો શ્વાસ લેવામાં થાય છે.આ તેલ તમને ઉધરસ, પેટનો દુખાવો કે શરદી માં પણ મદદરૂપ થાય છે.આ તેલ ની મદદ થી તમને તમારી ચામડી ની સમસ્યા દૂર કરવામાં કે મટાડવામાં પણ મદદ મળી શકે છે
મેરીગોલ્ડ ફૂલ ત્વચાને હાઇડ્રેટ કરવામાં મદદ કરે છે, જે ઉંમર પહેલાં વૃદ્ધત્વના સંકેતો બતાવતું નથી.મેરીગોલ્ડ ફૂલ ત્વચાને ઠંડક આપે છે. મેરીગોલ્ડ ફૂલ ત્વચાના કોષોને પુનર્જીવિત કરે છે.
મેરીગોલ્ડ ફૂલ પથરી ના રોગમાં પણ ફાયદાકારક છે. મેરીગોલ્ડ ફૂલોના પાંદડાઓનો 20-30 મિલી ઉકાળો થોડા દિવસો લેવાથી શરીરમાંથી પત્થરો દૂર થાય છે. મેરીગોલ્ડમાં એન્ટિ-બેક્ટેરિયલ ગુણ હોય છે, જે ચહેરા પરના પિમ્પલ્સને ઘટાડે છે.જો કોઈના કાનમાં દુખાવો થાય છે, તો પછી કાનમાં મેરીગોલ્ડ પર્ણના 2 ટીપાં નાખવાથી રાહત મળશે.
આંખોમાં સોજો, દુખાવો સહિત આંખોના અનેક રોગોમાં મેરીગોલ્ડ ફૂલ ફાયદાકારક છે.મેરીગોલ્ડ ફૂલ દાંત માટે પણ ખૂબ ઉપયોગી છે. જો તમે મેરીગોલ્ડ ફૂલના ઉકાળોથી કોગળા કરો છો, તો તમને દાંતના દુખાવાથી તાત્કાલિક રાહત મળે છે.જો કોઈના નાકમાંથી લોહી વહેતું હોય, તો પછી નાકમાં મેરીગોલ્ડનો 1-2 ટીપાંનો રસ નાખો. તેનાથી નાકમાંથી લોહી નીકળવું બંધ થઈ જશે.
ગલગોટા ના ફૂલ નું, સુગંધિત એવા ફુલનો ઉપયોગ સજાવટમાં કરવામાં આવે છે.અને ગલગોટાની સુગંધ મચ્છરોને અણગમતી હોય છે. ફુલોની તીવ્ર સુગંધથી મચ્છરો દૂર ભાગે છે.મિત્રો તેથી મચ્છર તેમજ અન્ય નાના જીવો દુર રહે છે, તેથી ઘરની બહાર ગલગોટાનો છોડ વાવવાથી મચ્છરો દૂર ભાગે છે.
